NIRWODARI SRIWEDARI: SAJRONING PANGGUNG WAYANG WONG SOLO

Pertunjukan wayang wong pisanane kacathet ing Prasasti Balitung (907 M) lan Wimalasrama (930 M) kanthi istilah “wayang wwang”, bukti manawa seni iki wis njangkepi budaya Mataram Kuno. Sasampuné Mataram, Majapahit uga nresnani lan nguri-uri tradisi iki kanthi nambah unsur tari lan musik keraton. Sawise raja Mataram pecah dadi Surakarta lan Yogyakarta lewat Perjanjian Giyanti (1755), wayang wwang sing sempet gatis punah banjur dibangkite ulang dening keraton loro iki, minangka pagelaran resmi. Ing Surakarta, pagelaran kasebut ngetokake variasi lakon, amarga kalangan ningrat kepengin pertunjukan sing luwih populer.

Nganti pungkasane  muncul Grup Wayang Wong Sriwedari sing diadegake taun 1911 dening Keraton Mangkunegaran, sing awale nampilake pertunjukan “tobong” portable kanggo acara istana 1896. Pura Mangkunegaran banjur maringi panggonan ing Taman Sriwedari (Bon Rojo), lan Gedung Wayang Wong permanen digarap taun 1928–1930 lan dilanjutake 1951.

Struktur Organisasi lan Regenerasi

Wayang Wong Sriwedari dinaeni 68 anggota sing kalebu 32 aktor, 19 pemain karawitan, lan 19 kru produksi. Sembilan ing antarane dadi Aparatur Sipil Negara (ASN), sedangkan liyane tenaga kerja kontrak (TKPK) saben taun diperbarui kontrake. Sarana, prasarana, lan gaji kabeh ditanggung Pemkot Solo, lan pendapatan tiket dikembalikan menyang kas daerah.

Perekrutan anggota anyar dilakokake kanthi tes praktik lan tulis, karo syarat minimal ijazah seni lan KTP Solo, supaya regenerasi bisa njaga kualitas pagelaran. Reinhil, calon pemain wajib mahir nembang gending karawitan lan sanggup makeup dhewe, minangka bagian saka standar profesionalisme.

Proses Produksi lan Balik Layar

Persiapan Pagelaran

Para pemain teka sakwaktu – saperangan kira-kira sejam sadurunge lakon diwiwiti, liyane wektu cedhak babak pungkasan – banjur dandan, nganggo kostum, lan konfirmasi penokohan saka sutradara. Pembagian peran (“dapukan”) dikirim liwat WhatsApp ing esuke utawa langsung dening sutradara yen durung ana grup.

Sutradara lan Improvisasi

Sutradara nyedhiyakake wos (gambaran cerita) sak jam sadurunge pentas supaya intine ora owah, nanging ora njaluk naskah saklek supaya aktor bisa improvisasi miturut chemistry panggung. Candaan Punakawan, “kencan”, lan improvisasi teknis sing kadang muncul dadi warna sing nyegarke pagelaran.

Pengalaman Menonton

Gedung lan Suasana

Gedung Wayang Wong Sriwedari ing Taman Sriwedari nduweni arsitektur Jawa klasik, kapasitas 1.200 kursi, lan AC kang nyaman. Interior dihias ornamen batik lan wayang, lampu hangat, nggawe penonton krasa mlebu ruang kraton.

Jadwal lan Tiket

Pertunjukan dibuka loket jam 18.30 WIB, penonton mlebu jam 19.30 WIB, lan acaranya wiwit jam 20.00–20.15 WIB nganti tengah dalu. Lakon ganti saben dina, informasi jadwal lan judhul bisa dipantau liwat akun Instagram resmi @wayang_orang_sriwedari ﹙Instagram﹚.

Nilai Budaya lan Pelestarian

Nilai Moral lan Edukasi

Lakon-lakon Ramayana lan Mahabharata nduweni piwulang babagan dharma, kesetiaan, lan keadilan sing cocok kanggo pendidikan karakter generasi muda. Candaan punakawan uga mencairake suasana lan narik minat penonton lintas umur.

Tantangan lan Inovasi

Seniman karya Sriwedari ngadhepi tantangan ekonomi lan tekan pandemi, nanging terus golek inovasi – kayata pertunjukan pelataran lawas (open stage) kanggo mudik lan lakon kolosal – supaya seni iki ora mati zaman . Otoritas budaya kutha Solo uga nambah promosi wisata budaya kanggo ngundang wisatawan domestik lan manca.

Menonton Wayang Wong Sriwedari ora mung hiburan, nanging pangalaman budaya jati Jawa sing nyawiji ing tarian, musik, sandiwara, lan tradisi luhur sing terus lestari.